Voorwoord opdrachtgevers

In mijn rol als onafhankelijk voorzitter van het Opdrachtgeverscollectief van het Programma naar een Rijke Waddenzee, was het mijn wens voor 2021 om elkaar vaker in de ogen te kunnen kijken. Om goede gesprekken te voeren en zo met elkaar de beste besluiten te nemen voor onze Waddenzee. Het eerste deel van mijn wens is helaas om bekende reden minder gelukt; we moesten wederom, noodgedwongen, onze toevlucht zoeken tot digitaal vergaderen. De goede gesprekken hebben we desondanks toch gevoerd met elkaar! We spraken over de opdrachten waaraan PRW tot en met 2022 met grote inzet werkt. In het voorliggende jaarverslag staan de in 2021 behaalde resultaten vermeld. Zoals het opstellen van een concreter streefbeeld voor de onderwaternatuur van de Waddenzee, het starten van een Community of Understanding voor sedimentbeheer inclusief de ecologische aspecten en het faciliteren van de besluitvorming over de locatie van ruim 8.500 hectare beschermd sublitoraal gebied in de Waddenzee dat wordt gesloten voor de garnalenvisserij. Lees meer
Een behoorlijk aantal van de door PRW op te leveren resultaten vragen opvolging of doorwerking in beheer en/of beleid. Het PRW team is dit jaar al gestart om samen met de opdrachtgevers actief vorm te geven aan overdracht en borging. En daarbij gaat het niet alleen om de inhoud maar ook om de werkwijze en rollen omdat gebleken is dat juist die ook het verschil kunnen maken.
Er zijn goede, intensieve gesprekken gevoerd over het werken aan een Rijke Waddenzee na 2022. We hebben met elkaar verkend aan welke opgaven, op het gebied van zowel beleid als beheer, nog gewerkt moet worden. Opgaven met als hoofddoel het realiseren van natuurherstel van de Waddenzee en de daarmee samenhangende transities die nodig zijn in relatie tot het (mede)gebruik voor het Waddengebied. Hoe dit georganiseerd moet worden en waar we dit moeten en of kunnen onderbrengen is onze gezamenlijke zoektocht in de Waddengovernance die we in 2022 voortzetten. Met elkaar zijn wij hiervoor, hoe dan ook, verantwoordelijk. Een Rijke Waddenzee ligt immers alle opdrachtgevers na aan het hart.
Een uitdaging die wendbaarheid en lef van ons vraagt, een uitdaging die we voor Werelderfgoed Waddenzee moeten aangaan! Ik zie uit naar de gesprekken die we hierover in 2022 zullen gaan voeren en vertrouw erop dat we tot goede afspraken komen.

Ineke van Gent

Burgemeester van Schiermonnikoog
Onafhankelijk voorzitter van Opdrachtgeverscollectief PRW

Voorwoord Hendrikus Venema

Ook dit jaar werkten we samen met bewoners, gebruikers, maatschappelijke organisaties en overheden aan een duurzaam en veerkrachtig Waddengebied. Voor mens en natuur. Met het gebied centraal en het perspectief voor het Waddengebied in 2050 als stip op de horizon.
We zijn goed op weg met de uitvoering van ons programmaplan 2019-2022 Wad Veerkrachtig! Het online werken met alle digitale mogelijkheden die er zijn hebben we inmiddels goed onder de knie. Het maakte het voor ons mogelijk om constructief met alle partijen te werken aan de thema’s van het programma. Én samen de nodige stappen vooruit te zetten om het perspectief van een Rijke Waddenzee dichterbij te brengen. Maar er is ook een keerzijde aan deze situatie. Het welzijn en welbevinden van een ieder is behoorlijk op de proef gesteld en sommige van onze partners heeft het financieel zwaar. Het is van belang hier oog voor te hebben zowel binnen ons team als voor onze partners waar we mee samenwerken. Alleen samen, met begrip en hulp komen we verder. Lees meer
In het bereiken van het perspectief speelt de visserij een centrale rol. Voor een duurzame visserij maakten we in 2021 een paar belangrijke stappen. Zo kwam, met steun van het Waddenfonds en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), de tenderregeling garnalenvisserij tot stand. Ruim 8500 hectare sublitoraal gebied in de Waddenzee kan worden gesloten voor de garnalenvisserij waarmee de natuur ruimte krijgt voor herstel. Tegelijkertijd biedt de regeling de 70 overblijvende garnalenvissers meer perspectief. Met deze afspraak realiseerden wij een groot deel van de VisWad afspraken. Na twee jaar onderhandelen zijn er ook hernieuwde afspraken gemaakt voor het uitvoeringsprogramma Mosselconvenant (looptijd tot 2029). Zodoende is er ook voor deze sector helderheid en perspectief en zetten we stappen richting de realisatie van een Rijke Waddenzee.
Er komt steeds meer aandacht voor de onderwaternatuur in de Waddenzee. Goed beleid ontbreekt echter. Terwijl het een essentiële schakel in het Waddengovernance is om op langere termijn goed ecologisch onderbouwd herstel en beheer te kunnen uitvoeren. Vanuit onze rol van uitdagen en aanjagen hebben we in samenspraak met het ministerie van LNV, mede namens de andere opdrachtgevers, gewerkt aan bouwstenen voor natuurbeleid. Dit hebben we vormgegeven samen met wetenschappers, beleidsmakers, beheerders en bevlogen denkers met als resultaat een concreter streefbeeld voor een weerbaar en zelfredzaam ecosysteem onder water. Het advies krijgt een doorwerking naar actualisatie van het landelijke natuurbeleid en de kaders voor verbeterprogramma’s zoals de Programmatische Aanpak Grote Wateren.
Klimaatverandering vormt een van de belangrijkste bedreigingen voor het internationale Unesco Werelderfgoed Waddenzee. Zowel direct door bijvoorbeeld een stijging van temperatuur en neerslag. En ook indirect door onder andere de toename van exoten. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor het gebied en de kenmerkende biodiversiteit van het Waddenecosysteem. In alle 8 thema’s van het programma is klimaatverandering een belangrijk onderwerp. We hebben als PRW een verbindende en uitdagende rol in het werken aan integrale oplossingen voor klimaatverandering en klimaatadaptatie. Zo hebben we begin 2021 samen met Global Centre of Excellence on Climate Adaptation (GCECA) een klimaatadaptatieweek georganiseerd waarin we voor het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) een concreet manifest hebben opgesteld, met concrete verbetervoorstellen voor het Waddengebied.
Dit is slechts een klein doorkijkje in wat er in 2021 is bereikt. In ons jaarverslag geven wij per thema aan wat we hebben gedaan op weg naar een Rijke Waddenzee. Het jaar 2022 is het laatste jaar van PRW. Terugkijkend vanaf de start in 2010 ben ik trots op wat we met z’n allen bereikt hebben in het Waddengebied, mede door de inzet van al onze opdrachtgevers en partners. In dit laatste jaar ronden we ons programmaplan af en organiseren we een inspirerend event om met name jongeren mee te nemen in de (toekomstige) uitdagingen in het Waddengebied.

Hendrikus Venema
Programmadirecteur Programma naar een Rijke Waddenzee